سیدمحمد بن سیدمهدی قزوینیسید محمد بن مهدی بن حسن، فقیه، محدّث، ادیب و از شاعران آل قزوینی بود. ۱ - معرفی اجمالیسید محمد بن مهدی بن حسن (۱۲۶۲-۱۳۳۵ق/۱۸۴۶-۱۹۱۷م) در حلّه به دنیا آمد و پس از فراگیری مقدمات علوم، همراه دو برادرش (جعفر و حسین) برای ادامۀ تحصیل رهسپار نجف گردید. در این شهر ریاضیات و منطق و سطوح عالی فقه و اصول را نزد استادانی چون شیخ حسن کاظمی و برادرش شیخ محمد، شیخ علی حیدر نجفی، پدرش سیدمهدی، ملامحمد ایروانی و شیخ لطف‌الله مازندرانی آموخت. ۲ - کسب اجازه حدیثاو از پدر و استاد دیگرش ایروانی به کسب اجازه حدیث نایل آمد. محمد در اوان تحصیل از نجف به حلّه آمد و پس از چندی به نجف بازگشت و به درس ادامه داد. بار دیگر به حله آمد و در ۱۲۹۳ق/۱۸۷۶م همراه پدر به نجف برگشت و در درس خارج فقه و اصول شرکت جست. سال بعد به حج رفت و مجدداً به حوزۀ نجف مراجعت کرد و به تعلیم و تعلّم ادامه داد. ۳ - پیشوایی دینی در حلهسرانجام در ۱۳۱۳ق/۱۸۹۵م مردم حلّه، به سبب فقدان دیگر عالمان آل قزوینی (میرزا جعفر در ۱۲۹۸ق/۱۸۸۰م، سیدمهدی در ۱۳۰۰ق/۱۸۸۲م و میرزا صالح در ۱۳۰۴ق/۱۸۸۶م درگذشته بودند)، از سید محمد خواستند که به زادگاهش برگردد و پیشوایی دینی مؤمنان را به دست گیرد. او این دعوت را پذیرفت و به حلّه بازگشت و از استقبال شکوه‌مند مردم برخوردار شد. وی تا آخر عمر (مدت ۲۲ سال) در حلّه زیست و در آن‌جا حوزۀ درس وسیعی تشکیل داد که دانش دوستان بسیاری در آن گرد آمدند و عالمان و فقیهان چندی تربیت شدند. وی به فعالیت‌های اجتماعی و حل مشکلات عمومی نیز علاقه‌مند بود. ۴ - فعالیت‌های اجتماعیاز کارهای او مرمّت قبور سادات و عالمان و مساجد است از قبیل ضریح قاسم بن موسی بن جعفر (علیه‌السلام)، قبر محقق، آل طاووس، ابن ادریس، شیخ وَرّام. وی نهر حلّه را نیز بازسازی کرد و گفته‌اند «سدّ هندیّه» که امروز بر فرات بسته شده است، در ۱۳۲۲ق/۱۹۰۴م به پیشنهاد او و به وسیلۀ والی بغداد ساخته شد. بنای این سد از همان سال آغاز گردید و در ۱۳۳۲ق/۱۹۱۳م پایان یافت. ۵ - آثارسیدمحمد اهل قلم بود و آثار او را بدین‌گونه یاد کرده‌اند: ۱. منظومة فی المواریث، در حدود ۴۰۰ بیت است. او در ۱۳۳۲ق/۱۹۱۳م از سرودن آن فارغ شده‌است. این منظومه در نجف به چاپ رسیده‌است؛ ۲. رسالة فی علم التّجوید؛ ۳. دلیل المتحیّرین فی مناسک الحاجّ و المعتمرین؛ ۴. طروس الانشاء؛ ۵. الامالی. ۶ - وفاتوی در حلّه درگذشت و جسدش را در نجف در آرامگاه آل قزوینی به خاک سپردند. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌قفطان»، ج۲، ص۴۵۲. رده‌های این صفحه : آل قزوین | ادیبان حلیه | اصولیون حله | شاعران حله | عالمان حله سده دوازدهم (قمری) | عالمان حله سده سیزدهم (قمری) | عالمان عراقی | فقیهان حله | محدثان حله | نویسندگان حله
|